دانشمندان در حال بررسی ویژگی‌های مختلف COVID-19 هستند و یکی از موارد مهم که مرتبط با اپیدمیولوژی این بیماری است، میزان مسری‌بودن آن است.

از معیارهای بررسی میزان مسری‌بودن یک ویروس در جمعیت می‌توان به “عدد تکثیر پایه” اشاره کرد که با نام R0 شناخته می‌شود.

این عدد مشخص می‌کند که هر فرد آلوده به ویروس به طور میانگین، امکان آلوده‌کردن چند نفر را دارد. لازم به ذکر است این عدد میزان کشنده‌بودن بیماری ویروسی را نشان نداده و تنها مسری‌بودن آن را مشخص می‌کند.

بنابراین اگر R0 یک بیماری کوچک‌تر از یک باشد، اغلب به راحتی از بین رفته و همه‌گیر نمی‌شود. R0 بزرگ‌تر از یک به این معنا است که هر بیمار می‌تواند به طور میانگین حداقل یک نفر را آلوده کند که آن فرد هم به دنبال ابتلا به بیماری، قادر به انتقال ویروس به سایر افراد خواهد بود تا جایی که بیماری در تمام جمعیت پخش شود. بنابراین هرچه عدد R0 بزرگ‌تر باشد، احتمال همه‌گیر شدن بیماری بیش‌تر است.

به عنوان مثال R0 آنفلوآنزای فصلی حدود 1.2 است، بنابراین به ازای هر 5 بیمار، این ویروس به 6 فرد جدید منتقل می‌شود و این چرخه ادامه می‌یابد. همچنین در ویروس سرخک با R0 بین 12 تا 18، در جمعیت واکسینه‌نشده، امکان آلوده‌کردن 12 تا 18 نفر توسط هر فرد بیمار وجود دارد.

باید به‌خاطر‌‌ داشت R0، یک تخمین آماری در خصوص ابتلا به ویروس‌ها در صورت پیش‌گیری‌نکردن است. به عنوان مثال، SARS (سندروم تنفسی حاد) R0 بالایی دارد (2 تا 5)، اما به اپیدمی جهانی تبدیل نشده و کنترل می‌شود. در حالی که آنفلوآنزا با R0 کوچک‌تر، سالیانه تعداد افراد زیادی را مبتلا می‌کند. در خصوص سایر بیماری‌های ویروسی شایع نیز R0های زیر گزارش‌شده‌است:

سرخجه (۶ تا ۷)، اوریون (۴ تا ۷)، ابولا (۱.۵ تا ۲.۵)، MERS یا سندروم تنفسی خاورمیانه (۰.۳ تا ۰.۸) و آنفلوآنزای H1N1
(۱.۴۶ تا ۱.۴۸)

در مورد مسری‌بودن COVID-19، عدد R0 بیش از 1.4 و کمتر از 4 تخمین زده می‌شود. سازمان بهداشت جهانی در بررسی این ویروس در چین، R0 بین 2 تا 2.5 را گزارش کرده که “نسبتا بالا” است.

ایمنی جمعی نیز به R0 وابسته است. هرچه تعداد افراد بیش‌تری در یک جمعیت نسبت به بیماری ایمن باشند، تعداد ابتلا کاهش می‌یابد. بنابراین اگر ایمنی از طریق واکسن و یا به طور جمعی افزایش پیدا کند، انتشار ویروس کم‌تر شده و از بین می‌رود. در بیماری‌های ویروسی با R0 کوچک‌تر، ایمنی جمعی ساده‌تر به دست می‌آید.

در نهایت باید یادآوری کرد در خصوص بیماری‌های ویروسی، نرخ مرگ‌و‌میر نیز باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال، ویروس هاری در صورت عدم درمان تا 99% مرگ‌و‌‌میر خواهد داشت، در حالی که سرماخوردگی با R0 نسبتا بالا، تقریبا هرگز کشنده نیست.

منابع : popsci | ctvnews | vox